Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşından yenik çıkması sonrası, Türklerin elinde kalan son vatan toprağı olan ANADOLU işgal edilerek Türklerin yok edilmesi amaçlanmaktadır.

Bu işgale isyan bayrağını açarak, umutsuzluğa gömülen bir ulusu ayağa kaldırmayı amaçlayan Büyük önder MUSTAFA KEMAL, 19 Mayıs 1919 sabahı 18 silah arkadaşı ile birlikte Samsun’a çıkarak Milli Mücadelenin ilk ateşini yakar.

Samsun’da ilk planları yapılan Ulusal Kurtuluş Savaşı’na giden yol haritasında 2. durak 25 Mayıs’ta HAVZA’DIR. Daha sonra Erzurum ve Sivas Kongreleri ile şekillenen Milli Mücadele, 23 Nisan 1920 de Cumhuriyetin ilanı ile Ankara’da son bulur.

İşte bu Milli Mücadelenin her yıl dönümünde 19 Mayıs’ta Samsun’da başlayan kutlama törenlerinin devamı olarak, SAM-SEV tarafından 25 Mayıs 1996 tarihinde ilki düzenlenerek başlatılan ve her 25 Mayıs’ta “SAMSUN’DAN HAVZA’YA KURTULUŞ TRENİ” kaldırılması, gelenek haline getirilmiştir.

25 Mayıs sabahı saat 09.00 da Samsun’dan hareket eden “KURTULUŞ TRENİ” ile Samsun Protokolü, gazilerimiz, sivil toplum kuruluş temsilcileri, öğrenciler ve halkımız aynı gün HAVZA’DA yapılan kurtuluş törenlerine katılmaktadır.

Üzülerek söylemek gerekirse, son yıllarda TCDD’nin tren tahsisi yapmaması nedeniyle geleneksel hale getirilen bu tarihi yolculuk karayoluna dönüştürülmüştür.